Przedstawiam bardziej i mniej popularne gatunki stali na głownię noża. Na razie ograniczyłem się tylko do tych które sam używam i które są dostępne w Polsce. Zanim przejdziesz do zestawienia, zachęcam do zapoznania się ze skrótowym objaśnieniem podstawowych pojęć definiujących stal. Bez tego ciężko będzie Ci przebrnąć przez wszystkie parametry wyszczególnione w poniższych opisach.
- Skład chemiczny stali
- Rodzaje stali (stal narzędziowa, sprężynowa, proszkowa itp)
- Udarność stali – inaczej plastyczność, ciągliwość lub sprężystość. Im stal jest twardsza tym jej udarność jest mniejsza. Im stal bardziej plastyczna tym jej udarność jest większa.
D2
Bardzo popularna stal używana przez wielu twórców noży. Jest to stal narzędziowa, szybkotnąca a więc przeznaczona do pracy w bardzo ciężkich warunkach. Długo trzyma ostrość, cechuje ją dobra udarność a dzięki wysokiej zawartości chromu łapie korozję w dużo mniejszym stopniu niż klasyczne stale węglowe, choć nie jest całkowicie na nią odporna. Świetnie się nadaje na noże małej i średniej wielkości.
Cena: $$$. Skład chemiczny: C ~ 1,5, Mn ~ 0,35, Cr ~12, Si ~ 0,3, Mo ~ 1,0, V ~ 0,85
NCV1
Stal narzędziowa. Nadaje się zarówno na większe noże, jak i na mniejsze; ciężej pracujące np. typu bushcraft. Cechuje ją spora elastyczność i odporność na pęknięcia. Przyzwoicie trzyma ostrość (choć nieco słabiej niż D2), zawartość chromu to tylko 0.5% a więc bardzo podatna na korozję.
Cena: $$$. Skład chemiczny: C ~ 0,75, Mn ~ 0,4, Si ~ 0,3, Cr ~ 0,5, V ~ 0,2
O2
Stal narzędziowa do pracy na zimno. Jej cechy to dobry stosunek twardości do udarności – jest na tyle twarda, że długo trzyma ostrość i jednocześnie wystarczająco elastyczna. Dobra na prawie każdy rodzaj noża, choć trzeba pamiętać o wysokiej podatności na korozję. Z tego względu chętniej wykorzystywana na średnie i duże noże, np bushcraft, obozowe niż ni\p. mniejsze EDC lub neck.
Cena: $$, Skład chemiczny: C ~0.90, Mn ~ 1.20, Cr ~ 0.50, W ~ 0.50, V ~ 0.20
50HS
Polski odpowiednik amerykańskiej stali sprężynowej 5160. Hartowana do twardości ok 53 HRC. Głownia wykonana z tej stali raczej szybko straci ostrość za to nadrabia sprężystością i udarnością – do tego stopnia, że pod tymi względami daleko wyprzedza najlepsze stale nierdzewne. Najczęściej wykorzystywana do wyrobu noży typu maczeta, kukri lub innych przeznaczonych bardziej do rąbania niż do precyzyjnego cięcia. Przy hartowaniu do niższych wartości można z niej wykonywać szable i miecze. Podatność na korozję: wysoka.
Cena: $. Skład chemiczny: C ~ 0.5, Mn ~ 0,4, Cr ~1,1, Si ~ 1, Cu ~ 0.25, Ni ~ 0,4
4H13
Stal nierdzewna, o dobrej odporności na korozję. Tańszy odpowiednik N690 i AEB-L. Daje się dobrze polerować – oprócz satyny zrobimy na niej wykończenie na wysoki połysk. Używana do zastosowań wymagających twardości oraz odporności na korozję i zużycie. Zastosowanie – noże kuchenne, małe i średnie noże różnego zastosowania.
Cena: $$. Skład chemiczny: C ~ 0.45, Mn ~ 0.5, Si ~ 0.6, P ~ 0.04, S ~ 0.03, Cr ~13.5 Mo ~0.5, V ~0.2
AEB-L
Stal nierdzewna. Dzięki drobnemu ziarnu jest wytrzymała, nie sprawia problemu przy ostrzeniu. Posiada tzw. „stabilność krawędzi” co oznacza, że przy bardzo cienkich krawędziach tnących zachowuje znakomite właściwości zarówno pod względem cięcia jak i trzymania ostrości. Często porównywana z amerykańskimi 440B i 44C. AEB-L przypomina stale niskostopowe, takie jak 52100 i O1, które maja dobrą udarność i średnią odporność na zużycie. Dobra na noże kuchenne lub inne na których korozja jest niepożądana.
Cena: $$$$. Skład chemiczny: C ~ 0.67, Mn ~ 0.6, Si ~ 0.4, P ~ 0.025, S ~ 0.015, Cr ~13
N690
Wysokostopowa stal narzędziowa. Posiada wysoką odporność na korozję. Dzięki odpowiedniej zawartości węgla i kobaltu jest wystarczająco wytrzymała (choć ne jest liderem pod tym względem w zestawieniu z innymi stalami nierdzewnymi) i dość dobrze trzyma ostrość. Ma zachowaną równowagę między trzymaniem ostrości, twardością, wytrzymałością, odpornością na korozję i odpornością na zużycie. Z tego względu jest doceniana przez twórców noży na całym świecie, m.in. Spyderco. Świetnie nadaje się na noże kuchenne czy mniejsze, np. EDC.
Cena: $$$$. Skład chemiczny: C ~1,08; Si ~0,4; Mn ~0,4; Cr ~17,3; Mn ~1,10; V ~0,1; Co ~1,5
NC6
Niskostopowa stal narzędziowa. Agresywne cięcie, dobre trzymanie ostrości. Świetnie się nada na średnie i mniejsze noże, lepiej trzymające ostrość np. noże bushcrftowe.
Cena: $. Skład chemiczny: C ~ 1,35, Mn ~ 0,55, Si ~ 0,22, Cr ~ 1,46, V ~ 0,14
M390
Nierdzewna, proszkowa stal narzędziowa (metalurgia proszków to metoda mieszania drobnych sproszkowanych materiałów, prasowania ich do pożądanego kształtu, a następnie podgrzewania w celu spiekania lub spajania materiału). Zawartość chromu to aż 20% a więc M390 jest odporna na korozję. Trzymanie ostrości w tej stali jest również stosunkowo wysokie dzięki wysokiej zawartości węglików i 4% dodatku wanadu. Łatwa w ostrzeniu, jej mikrostruktura jest stosunkowo gruboziarnista jak na stal proszkową – zawiera dużą ilość węglika, co oznacza, że jej twardość jest stosunkowo niska. Dobra na średnie i małe noże w których zależy nam zarówno na odporności na korozję jak i dobrych właściwościach tnących i eksploatacyjnych.
Cena: $$$$$. Skład chemiczny: C-1,90; Si-0,70;Mn-0,70; Cr-20,00; Mo-1,00; V-4,00; W-0,60
ELMAX
Stal proszkowa. M.in. wysoka odporność na ścieranie i odporność na korozję czynią z tej stali idealną propozycję dla tych najbardziej wymagających, ceniących niezawodność i jednocześnie uniwersalność stali na nóż. Chociaż jest to wysokiej klasy stal nierdzewna, ma również cechy stopu stali węglowej a więc jest łatwiejsza do ostrzenia i uzyskania dobrej krawędzi w przeciwieństwie do klasycznych ”nierdzewek”. ELMAX jest wytwarzany przy użyciu metalurgii proszków, procesu, który Bohler-Uddenholm wykorzystuje do produkcji wielu swoich najwyższej jakości stali nierdzewnych. Po tę stal sięgają chętnie producenci noży tacy jak Microtech i Kershaw. Podobnie jak M390 jej zastosowanie jest uniwersalne, nada się zarówno na średnie i małe noże.
Cena: $$$$. Skład chemiczny: C-1,7; Si -0,8; Mn-0,3; Cr-18; Mo-1,00; V-3,00
NIOLOX
Stal narzędziowa, o dobrej przyczepności i dużej wytrzymałości. Zawiera niob (Niobium), jeden z najlepszych węglików. Jest bardzo drobnoziarnistą stalą, co pozytywnie wpływa na stabilność krawędzi. Łatwa do naostrzenia, nie jest w pełni nierdzewna ale ze względu na zawartość prawie 13% chromu nie łapie korozji tak szybko jak stale węglowe. Dobrze nadaje się na noże EDC, bushcraft itp.
Cena: $$$$. Skład chemiczny: C-0,8; Cr-12,70; Mo-1,10; V-0,90, Nb-0,70
