Przygotowując zestawienie materiałów na rękojeść noża, cały czas dudni mi z tyłu głowy głos narratora z Autostopem przez galaktykę, który starał się zdefiniować kosmos. Kosmos jest duży. Bardzo duży….
Materiałów na rękojeści jest dużo – BARDZO DUŻO. Można się całkowicie pogubić w cechach użytkowych konkretnego surowca, tekstury, sposobu wykończenia itp. Na koniec gwóźdź do trumny czyli właściwości estetyczne – czasem idą w parze z praktycznym zastosowaniem materiału, czasem nie. Aby ułatwić wybór postarałem się zebrać te wszystkie informacje w jednym miejscu. Listę będę systematycznie rozbudowywał.
Poniżej zestawienie bardziej lub mniej popularnych materiałów na rękojeści noży:
Drewno
Tradycyjny materiał stosowany od wieków. Nadaje nożowi naturalny klimat którego często brakuje syntetycznym tworzywom. Z drugiej strony, ustępuje syntetykom pod względem twardości. Jest również bardziej podatne na wilgoć. Pozyskuje się je z twardszych gatunków drzew, np z rodzimych: dąb, jesion, orzech, czy owocowych – czereśnia, grusza.
Dla zabezpieczenia przed wilgocią drewno impregnuje się olejem, np lnianym. Można też stosować różnego rodzaju pasty na bazie wosku pszczelego.
Drewno egzotyczne
Często stosowane ze względu na dobre użytkowe właściwości. Nie jest tak podatne na wilgoć jak europejskie gatunki. Często też jest znacznie twardsze i występuje też wielu ciekawych kolorach. Przykładem egzotycznego drewna o idealnych wręcz właściwościach jest Desert Ironwood. Jest tak twarde, że nie unosi się na powierzchni wody tylko w niej tonie. Prawie nie absorbuje wody. Pozostałe, popularne gatunki drzew egzotycznych wykorzyystywanych na rękojesc noży: Azobe, Bardi, Doussie, Jatoba, Kotibe, Merbau, Amazakoue, Bubinga, Teak, Amaranth, Zebrano, Palisander, Wenge, Bodo, Iroko, Padouk, Bete
Drewno stabilizowane
Można wykorzystać np. spróchniałe drewno na rękojeść noża? Okazuje się, że można o ile pomożemy sobie żywicą. Zabieg ten nazywa się ‘’stabilizowaniem drewna’’, polega na próżniowym przesączeniu włókien drewna żywicą epoksydową. Dzięki temu jest mniej podatne na uszkodzenia i dużo bardziej odporne na wilgoć. Żywicę można dodatkowo barwić na różne kolory nadając drewnu ciekawe odcienie i podkreślając rysynek (zwłaszcza w czeczotach i zagrzybionych tkankach).
Warto dodać, że w knifemakingu dużą popularnością cieszą się też hybrydy czyli drewno oblane żywicą. Może ona wypełniać pęknięcia lub po prostu ”przylegać” jako jednolita bryła. Żywicy można nadawać różne kolory i przejrzystość. Często też zatapia się rozmaite drobiazgi, np. opiłki miedzi, kwiaty, zęby itp.
Właściwości stabilizowanego drewna obejmują:
- Odporność na zmiany temperatury i wilgotności
- Wytrzymałość i twardość
- Odporność na wodę i wilgoć
- Odporność na odpryski i pęknięcia
- Wzrost stabilności i trwałości.
Kości / rogi zwierząt
Najstarszy, obok drewna, materiał stosowany przez ludzkość do wyrobu narzędzi. Nóż oprawiony w róg zyskuje naturalny klimat i niepowtarzalny charakter. Jest na tyle twardy, że można nadawać mu różne faktury, polerować, grawerować lub pozostawić surowy.
Oprócz kości rodzimych gatunków jak np. jeleń, wyjątkowo efektywnie prezentują się stabilizowane skamieniałości – kły lub ciosy wymarłych stworzeń, np. mamuta.
Micarta
Micarta, czyli laminat epoksydowy to tak obszerny temat, że warto byłoby poświęcić mu oddzielny artykuł. Pierwsze laminaty powstały już w starożytnych Chinach (V w. p.n.e.) w postaci laki. Ze względu na duże koszty produkcji, laminaty produkowano głównie do celów dekoracyjnych, natomiast na początku XX w. opracowano przemysłowe metody wytwarzania tego materiału. Polegało ono na sprasowywaniu płótna (np. bawełnianego, konopnego) przesączonych bakelitem.
Micarta została wynaleziona w 1910 i ogólnie rzecz biorąc, jest to tworzywo które powstało z połączenia kilku warstw materiału, silnie sprasowanych ze sobą. Między nimi znajduje się substancja która trwale spaja wszystkie warstwy, tworząc jednolitą bryłę. W przypadku micarty, rolę spoiwa pełni żywica epoksydowa, same warstwy to najczęściej różnego rodzaju tkaniny, papier, włókna szklane i węglowe.
Materiał powstały z trwałego sprasowania tych warstw jest bardzo wytrzymały. Cechuje go duża odporność na łamanie i wykruszanie. Oprócz tego micarta jest odporna na wilgoć – nie kurczy się i nie pęcznieje. Jest nieco cięższa od naturalnego drewna ale nie tak ciężka jak G10.
Micarta jest popularna w produkcji noży, narzędzi, broni, i innych akcesoriów outdoorowych ze względu na swoją odporność na ścieranie i wytrzymałość na warunki atmosferyczne.
Micarta ma wiele zalet, takich jak:
- Wysoka wytrzymałość mechaniczna
- Odporność na warunki atmosferyczne i chemikalia
- Odporność na ścieranie i zużycie
- Trwałość i odporność na uszkodzenia mechaniczne
Micarta występuje w różnych kolorach i wzorach, co pozwala na tworzenie unikalnych i ekskluzywnych produktów. Materiał może być obrabiany, szlifowany, wiercony i wycinany, co ułatwia produkcję noży i innych akcesoriów. Dzięki swoim właściwościom i estetyce, jest ceniona przez entuzjastów outdooru, kolekcjonerów noży.
G10
Podobnie jak micarta, G10 jest laminatem połączonych ze sobą warstw włókna szklanego za pomocą żywicy epoksydowej. Wyróżnia się wysoką wytrzymałością mechaniczną. Rękojeść z G10 będzie twarda, odporna na wykruszanie, wysoką i niską temperaturę, wilgoć, większość czynników chemicznych. Materiał daje się też ładnie obrabiać, można go ciąć, grawerować, trawić czy piaskować nadając matową, antypoślizgową powierzchnię. Minusem jest jego dość spora waga, przy rękojeści wykonanej w całości z G10 wyraźnie odczujemy jego ciężar co może stanowić problem gdy np. ważne jest dla nas żeby ekwipunek był ultralight.
Elforyn
Elforyn to mieszanka różnych surowców mineralnych połączonych ze sobą wysokiej jakości żywicami. Wyprodukowany przez niemiecką firmę Bachmann Kunststoff Technologien jest alternatywą dla kości słoniowej, na tyle dobrze odwzorującą naturalny surowiec, że pod względem wyglądu, wagi i innych parametrów jest do niego łudząco podobny. Dzięki temu wielbiciele ekskluzywnych przedmiotów wykonanych z kości słoniowej nie muszą mieć już moralnych dylematów – wystarczy, że się przestawią na nowy syntetyk. Jest też nadzieja, że dzięki Elforynowi przynajmniej trochę zmniejszy się odstrzał słoni przez kłusowników.
Najnowszym produktem Bachmann jest Elforyn Super Tusk który jeszcze lepiej naśladuje wygląd kości.
Juma
Kolorystyczna wersja Elforynu. Powstaje przez wprowadzenie różnego rodzaju materiałów w żywicę. Jest odporna na złamania, odporna chemicznie, cechuje się też wysoką sprężystością. Prawie nie absorbuje wody. Jest przyjemna w dotyku, zwłaszcza, że można nadawać jej różne faktury – od połysku po mat. Producent posiada w ofercie bardzo szeroką gamę kolorów i wzorów.
Raffir
Kompozyty Raffir to materiały wykonane z naturalnych włókien lub metali i żywic polimerowych. Ich połączenie daje ciekawy kontrast i głębię 3D. Standardowe kolory to: czarny, niebieski, brązowy, zielony, czerwony i żółty. Oprócz tego producent stworzył serię SFX Uranium która świeci w ciemności.
Carbon
Jeżeli lubicie chemiczne łamańce językowe to proszę bardzo: Carbon to włókno powstające w wyniku kontrolowanej pirolizy poliakrylonitrylu i innych polimerów organicznych 🙂 Powstałe w ten sposób włókno węglowe to prawie wyłącznie grafit. Występuje on w postaci ultra cienkich nitek (1/10 włosa) splecionych ze sobą w taki sposób, że po przesączeniu żywicą epoksydową, powstaje wytrzymała i jednocześnie bardzo lekka tkanina. Jej warstwy można ze sobą łączyć tworząc materiał o bardzo dużej odporności na przeciążenia.
Metale
Metale typu hartowane aluminium, tytan najczęściej można znaleźć na rękojeściach noży składanych. Są one jednak sporadycznie stosowane przy tworzeniu noży z głownia stałą, chociażby jako bolstery lub jelce. Tutaj jednak najcześciej będziemy mieli do czynienia z mosiądzem, brązem lub stalą nierdzewną.
FRN / Zytel
Poliamid czyli Nylon. Materiał bardzo wytrzymały pod kątem tarcia i pękania. Dzięki dodatkowemu wzmocnieniu włóknami szklanymi może być bardziej lub mniej elastyczny (zależy to od ilości włókien). Podobnie jak G10 jest odporny na wahania temperatury i oddziaływanie różnych chemikaliów. Występuje we wszystkich kolorach choć na rękojeściach noży najczęściej jest w kolorze czarnym.
